Het is 1990 en mijn eerste handhavingsproject dient zich aan: “Toezicht vergunninghouders afvalstoffen uit de scheepvaart (artikel 32 Wca)”. Doel van het project is in de eerste plaats naleving van de vergunningvoorschriften bevorderen. En in de tweede plaats het functioneren van de inzamelstructuur beoordelen.
Bij dit laatste is gezocht naar de weg van de minste weerstand voor de afvalstromen. Dit om de kwetsbaarheid van de structuur in kaart te brengen. Hoe lopen de geldstromen, hoe het afval? Hoe makkelijk is het om je op de goede wijze te ontdoen van afval, hoe makkelijk om het de foute wijze te doen?
De inzamelstructuur
Deze inzamelstructuur bestond uit zo’n 80 bedrijven. Dit betrof terminals en raffinaderijen, scheepswerven, schoonmaakbedrijven, professionele inzamelaars en natuurlijk een aantal eindverwerkers.
Gedurende de uitvoering van het project is de inzamelstructuur getoetst aan de volgende beleidsuitgangspunten:
- De inname en verwerking dient doelmatig te zijn
- De afvalverwijdering dient te worden uitgevoerd door de private sector. Hierbij dient monopolyvorming worden voorkomen
Onder doelmatig wordt verstaan:
- Continuïteit van de verwijdering
- Effectiviteit en efficiency van de verwijdering
- Capaciteit en spreiding van voorzieningen
- Doorzichtigheid
Doorzichtigheid van het systeem
Als we nu inzoomen op doorzichtigheid van het systeem, nu zouden we transparantie zeggen, is vastgesteld dat de structuur als zodanig redelijk goed controleerbaar is. Het gedrag van de primaire ontdoeners echter niet. Uit gesprekken met deze groep blijkt bovendien dat er grote weerstand bestaat tegen (de kosten van) juiste afgifte. De kans dat er grote hoeveelheden afval illegaal worden geloosd is groot…
…de hoeveelheden bilgewater en afgewerkte olie die vrijkomen per schip zijn afhankelijk van de technische staat van een schip en het onderhouden en schoonmaken hiervan door de schipper. Het is dus niet vast te stellen hoeveel bilgewater er bijvoorbeeld per schip vrij moet komen. Dit leidt voor ons tot de conclusie dat de weerstand tegen de juiste wijze van ontdoening moet worden verlaagd.
Begin ik oud te worden en teveel met het verleden bezig? Misschien wel. Wat ik met dit blog duidelijk wil maken is dat er veel meer uit toezichtsinformatie gehaald kan worden en dat dat leidt tot meer inzicht in (de oorzaken van) het gedrag. Er kan zoveel meer met handhavingsinformatie. Voorwaarde is dat we nieuwsgierig blijven. Wat is de oorzaak van het gedrag?
Auteur: Kees Vermunt