Handhaving van wet- en regelgeving efficiënter door intensiveren preventieve handhaving. Zo zijn er ontwikkelingen gaande op het terrein van gedrag beïnvloedende technieken in relatie tot handhaving en de inzet van nudging daarbij. Nudging gaat over het geven van een duwtje (‘nudge’ in het Engels) in de ‘goede’ richting. Er is geen eenduidige definitie van nudging maar het komt erop neer dat de (deels) onbewuste besluitvorming van mensen wordt beïnvloed om zo tot gewenst gedrag te komen.
Bekijk ook de speciale training Gedraagsvaardigheden voor Toezichthouders van Handhavingsacademie.info.
Handhavingsbeleid van de overheid
Gedragsbeïnvloeding overheid
De overheid probeert tegenwoordig steeds meer het gedrag van haar burgers te beïnvloeden. Vroeger gebeurde dit vooral door informatievoorziening en educatie, waarbij de burger bijvoorbeeld werd gewezen op de gevaren en gezondheidsrisico’s van obesitas. Uit onderzoek blijkt dat mensen zich maar weinig laten leiden door deze informatie en hun gedrag lang niet altijd aanpassen. Daarom hanteert de overheid nu ook een andere strategie om invloed uit te oefenen. Deze strategie wordt nudging genoemd.
Wat is nudging?
De overheid poogt met nudging burgers een onbewuste psychologische prikkel te geven zodat zij hun gedrag aanpassen. Een belangrijk aspect van nudging is dat het alleen de geest beïnvloedt, niet het lichaam. Bij de overheid wordt nudging met name gebruikt om burgers een psychologische prikkel te geven en op die manier hun gedrag te sturen op een cruciaal moment van beslissing in het hoofd.
Nudging voorbeeld: blikvangers langs de weg
Veel van de zogenaamde nudges zijn preventieve boodschappen waarbij de overheid aanstuurt op gedragsverandering. Een goed voorbeeld hiervan zijn de blikvangers langs de weg. Dat zijn netten waarin mensen hun lege blikjes of flesjes kunnen gooien. De expliciete boodschap die de overheid uitdraagt is dat het niet is toegestaan vuilnis op straat te gooien. Maar door de burger een keuze te geven en het ook nog eens te verpakken in een leuke handeling, heeft het veel meer effect.
De voordelen van nudging
Het belangrijkste voordeel van nudging is dat mensen worden aangemoedigd te kiezen voor de ‘goede’ optie. Bijvoorbeeld bij de keuze voor eten: in plaats van een ongezonde vette hap kiezen mensen eerder voor een appel. Een gezonder eetpatroon is in het belang van de volksgezondheid. Belangrijk is dat de keuzevrijheid van burgers altijd intact blijft, en dat er slechts wordt aangemoedigd om iets te doen of te laten. Het verhogen van de accijns op sigaretten of alcohol werkt in de regel vaak niet, omdat mensen zich niet de les laten lezen door de overheid en gedrag vaak niet rationeel is.
Kan nudging ook worden ingezet voor jouw werkterrein?
Dat kan zeker. Nudging kan worden verweven in al je communicatiehandelingen door steeds impliciet uit te gaan van positief naleefgedrag. Dat begint met de manier waarop je je beleid uitdraagt en dat eindigt bij de wijze waarop je over handhaving communiceert. Hoe? Wij komen hier graag over praten.
Kees Vermunt
Ben je geïnteresseerd in het effect van controles? Bekijk dan ook de speciale training van Handhavingsacademie.info