Henri van Heeswijk: ‘Ook in deze tijd blijven we binnen de lijntjes kleuren.’
Henri van Heeswijk is al zesenvijftig jaar lang een Eindhovenaar in hart en nieren. Bij de Omgevingsdienst Zuidoost Brabant is hij senior vergunningverlening voor industriële inrichtingen en tevens accountmanager voor Eindhoven. ‘Of mijn moeder zei dat dit mijn roeping zou worden als ik met mijn lego zat te spelen? Het is iets anders gegaan. Maar ik doe nu wel het werk dat goed bij mijn kijk op de wereld past. En een roeping hebben wij wel degelijk als het gaat om de balans tussen economie en leefomgeving.’
Omdat kennis snel vervliegt en vergrijzing nu concreet wordt is kennisdeling extra belangrijk. Bisschop + Partners zoekt relaties op die zich onderscheiden in kennis en ervaring en bevraagt ze over actuele vraagstukken.
Deze keer Henri van Heeswijk van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) over pragmatisme en toezicht en handhaving tijdens de coronacrisis.
Lekkerkerk
‘Van jongs af aan kreeg ik de liefde voor de natuur met de paplepel ingegoten. Zuinig omgaan met de wereld die we in beheer hebben, was bij ons thuis een vanzelfsprekendheid. Zo ook om je aan de regels te houden en binnen de lijntjes blijven kleuren. Neen, mijn vader was geen bioloog of boswachter. Hij werkte net als duizenden streekgenoten bij een bekende gloeilampenfabriek. Maar als het even kon, trokken we er met het gezin op uit: boterhammen mee en de natuur in. Ik koos dus voor een middelbare opleiding met als specialisatie Ecologie. Toen ik daarna onder de wapenen moest – je moest in die tijd als jongen nog in militaire dienst – waren we inmiddels met het gifschandaal van Lekkerkerk geconfronteerd. En wilde ik de wereld niet alleen bewaken maar ook verbeteren.’
Integriteit
‘Als je in diensttijd een opleiding wilde volgen, dan kon dat. Defensie zag graag dat ex-dienstplichtigen weer kansrijk in de burgermaatschappij terecht kwamen. Ik ging Milieukunde studeren – vier jaar lang in de avonduren – en kreeg de helft van de kosten vergoed. Daarna kon ik bij de gemeente Sint-Oedenrode terecht, als vergunningverlener en toezichthouder. Destijds waren die twee taken nog niet strikt gescheiden. Of je dan je eigen vlees keurde? Het vereist integriteit. En het had zo zijn voordelen. Je kende immers de bedrijven die je bezocht en wist ook wat je er kon verwachten en met wie je te maken had. In onze streek zijn dat voor het overgrote deel gezagsgetrouwe mensen die ook niet zo’n beroeps – en bezwarencultuur kennen. Hoorzittingen hebben we hier nauwelijks.’
Controles & corona
‘Daarmee benoem ik al één van de dingen die door de coronacrisis nauwelijks veranderd zijn: we hebben niet veel hoorzittingen om af te zeggen. Het uitvoeren van controles is wel andere koek. Dat werk gaat door, met inachtneming van de RIVM regels. Natuurlijk moeten we nu wel vooraf bellen om een afspraak te maken. Indien het bedrijf zelf een coronaprotocol heeft om geen ‘derden’ binnen het bedrijf toe te laten, dan respecteren wij dat en zullen we op een later tijdstip terugkeren. Het verrassingseffect is er dus van af. Maar het belang van onze controlebezoeken blijft: het signaal afgeven dat geen bedrijf onder de radar kan duiken, ook niet in deze tijd. Even voor de beeldvorming over ons verzorgingsgebied: we hebben het niet alleen over de intensieve veehouderij. Onze regio is ook de high-tech hotspot van ons land.’
Omgekeerde rust
‘Uiteraard werken we nu grotendeels op meer dan anderhalve meter afstand van elkaar – namelijk vanuit huis. Overleggen doen we via Microsoft Teams. Je mist dan wel de dynamiek van het kantoorleven: even naar een collega met een vraag, of een spoedoverleg over een bepaalde kwestie. Als ik nu op mijn werkplek bij de Omgevingsdienst kom, kun je daar een kanon afschieten. Ik grap weleens: vroeger ging ik voor mijn rust naar huis – nu ga ik voor mijn rust even naar kantoor. Toch heeft deze tijd ook wel iets. De stille straten, de schonere lucht, minder jachtigheid. En er zijn mooie initiatieven. De firma Philips richt zich met volle kracht op het maken van beademingsapparatuur. En een grote brouwerij als Bavaria verkoopt minder bier omdat de horeca gesloten is, en zet zijn overtollige alcohol nu om in desinfecterende hand-gel voor ziekenhuizen. Die veranderingen kúnnen op gespannen voet staan met de vergunde activiteiten. Hoe gaan we daar als vergunningverlenende en toezichthoudende instanties mee om?’
Hamsterwoede
‘Allereerst ga je natuurlijk niet tegen zo’n bierbrouwerij zeggen: “Doorloop eerst maar even een vergunningprocedure voor jouw gewijzigde product. Die ziekenhuizen kunnen wel even wachten!” Je moet een positieve grondhouding aannemen en denken in mogelijkheden, kortom: pragmatisch zijn. Dat geldt ook voor andere zaken. Supermarkten zijn bijvoorbeeld gebonden aan regels voor hun bevoorrading. De heersende hamsterwoede leidde er een paar weken geleden toe dat hun schappen sneller leeg raakten. We moesten ze dus meer ruimte toestaan voor het laden en lossen. En – een beetje navrant – het crematorium heeft een grotere toevoer en daar bestaat dus de vraag naar direct meer koelcapaciteit. Moet je dat weigeren? We zitten hier met een overmachtssituatie.’
Formele kant van de zaak
‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Zoals ik al eerder aangaf, kiest de Omgevingsdienst Zuidoost Brabant voor pragmatisme en een positieve grondhouding, waarbij veiligheid vanzelfsprekend niet in het geding mag komen. Daarbij hebben wij natuurlijk wél rekening te houden met de wensen van onze deelnemers en dat betekent maatwerk. Voor sommige deelnemers werken wij, of gaan wij werken met maatwerkvoorschriften en andere deelnemers hebben een noodverordening vastgesteld waarin het afwijken van voorschriften (onder voorwaarden) is toegestaan. De Omgevingsdienst is niet bevoegd om een dergelijk verordening vast te stellen dus ook in deze tijd blijven we binnen de lijntjes kleuren.’
Redactionele noot: We geven Henri graag het woord in deze blog omdat we hem in zijn integriteit respecteren. En omdat we in zijn aanpak, en die van de ODZOB, een prachtig voorbeeld zien van een mooie combinatie van pragmatisme en integriteit en hoe goed dat kan werken in crisistijd. De ruimte die kan worden genomen om aan de gevolgen van de corona crisis een mouw te passen staat of valt immers met de integriteit van de organisatie en de betreffende vergunningverleners, juristen en inspecteurs. We vinden dit een interessant gegeven omdat juist integriteit een lastig meetbaar begrip is, waardoor we in het algemeen onze toevlucht zoeken in het vermijden van de schijn van gebrek aan integriteit of belangenverstrengeling.