Zoals veel van mijn collega vergunningverleners worstel ik soms met de vraag hoe ons vak er na 1 januari 2024 uit gaat zien. Anders gezegd: komt ie er wel of komt ie er niet? Daarmee bedoel ik dan natuurlijk de Omgevingswet. Daar kijken we nu al enkele jaren naar uit, maar door het geworstel van de overheid met operationeel krijgen van bijbehorende digitale stelsel is de invoering al meerdere malen uitgesteld. Al onze voorbereiding ten spijt.
Toch lijkt de invoering het komend jaar dan eindelijk te gaan plaatsvinden en kunnen we gaan ervaren in hoeverre deze Omgevingswet leidt tot vereenvoudiging en verbetering. En daar wil ik in deze blog graag de vraag aan toevoegen: voor hoe lang? Als een hersenspinsel dat ik graag met iedereen deel en dat misschien wel sneller werkelijkheid wordt dan we nu denken.
De kennisdragers van Bisschop + Partners aan het woord
Bisschop + Partners prijst zich gelukkig met zijn kennisnetwerk op het gebied van milieurecht en VTH-taken. Onze kennishouders zetten zich ook met veel enthousiasme in bij de training van onze adviseurs Milieu & Bouw. Wat is hun visie op actuele zaken die spelen in onze leefomgeving?
In deze editie geven we de pen aan Marijke Koek. Tijdens een lange loopbaan in het bedrijfsleven en sinds 2002 in overheidsdienst, bouwde zij haar expertise op het gebied van externe veiligheid bij BRZO-inrichtingen op. Haar kennis en kunde deelt zij van harte met onze jonge adviseurs. Met praktijkervaringen bij complexe bedrijven in de Rijnmond, aan het Hollands Diep en in Zeeland, breekt zij een lans voor vakmanschap bij vergunningverlening. En duidt zij onvolkomenheden aan de horizon.
Artificial Intelligence
Nu algemeen bekend is dat studenten en scholieren met behulp van een relatief eenvoudig programma – dat gewoon op internet te vinden is – teksten kunnen genereren over het onderwerp van hun studie en deze gemakkelijk als zelfgeschreven aan hun docenten kunnen aanbieden, vraag ik me niet eens meer af of dit de toekomst van het vak Vergunningverlening wordt, maar eigenlijk alleen nog maar wanneer.
Straks kunnen zoekmachines, op basis van Artificial Intelligence (AI) alle informatie die op internet te vinden is, lezen en combineren. Het stellen van de vraag aan welke regels bedrijf X ten aanzien van de omgeving moet voldoen, zou dan een door AI gegenereerde vergunning opleveren. Want alle wet- en regelgeving is immers op internet te vinden. Net als eerder verleende vergunningen, richtlijnen, Geografische Informatie Systemen (GIS-bestanden) en relevante (bedrijfs)informatie. Dus AI zoekt, leest en combineert. En dat alles in een tempo waarvan we nu nog niet durven dromen.
Altijd Actuele Digitale Vergunningen
Dan het bij de Omgevingswet behorende programma Altijd Actuele Digitale Vergunningen (AADV) dat een forse tijdsinvestering vraagt en waar veel omgevingsdiensten in navolging van de provincie Zuid-Holland en de DCMR mee bezig zijn. Wat een feestje wordt het als AI met één druk op de knop en op elk willekeurig moment een AADV tevoorschijn tovert. Om nog maar niet te spreken van de toezichthouder die van achter zijn laptop AI de vraag kan stellen of schoorsteen Y bij bedrijf X wel aan de vergunde emissiegrenswaarde voldoet. Aanschrijving nodig? AI genereert de brief. Fluitje van een cent!
Het programma AADV speelt in op de komst van de Omgevingswet. Via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) is het straks mogelijk om in te zien welke regels op een locatie gelden. Vanwege de complexiteit van de ‘provinciale’ vergunningen worden de regels uit deze vergunningen nog niet ontsloten via het DSO. De provincie Zuid-Holland en DCMR zijn de uitdaging aangegaan om dit wel mogelijk te maken. Door de vergunningen te digitaliseren en vast te leggen in één digitale bron ontstaat de mogelijkheid om de regels die vastliggen in ‘onze’ vergunningen gestructureerd te ontsluiten via het DSO. We zijn in het gat gesprongen dat het Rijk heeft laten liggen.
(bron: provincie Zuid-Holland – 2022)
Betrouwbaarheid van beschikbare data
Het lijkt te mooi om waar te zijn en toch denk ik dat we deze kant opgaan. Alle benodigde informatie is immers al digitaal beschikbaar. Waar we nu als vergunningverlener soms dagen achter onze laptop bezig zijn om te zoeken, te lezen, te combineren en te schrijven, gaat ons werk er straks gegarandeerd anders uitzien. Ik kijk er nu al naar uit.
Tegelijkertijd houd ik mijn hart vast. Want alles staat of valt bij de betrouwbaarheid van de digitaal beschikbare data. AI zoekt, knipt en plakt. Maar de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de vergunning blijft rusten bij het bevoegd gezag. Dus alle vergunning-gegevens die wij al hebben ingevoerd en nog gaan invoeren in het systeem moeten straks gebruikt kunnen worden door AI. We deden en doen ons werk altijd al zorgvuldig. De komst van AI maakt dat we ons daarvan nog meer dan anders bewust moeten zijn.
Eenvoudig beter
Hoe ons vak er dan straks uit gaat zien? AI neemt een groot deel van de werkzaamheden weg. Dit zal betekenen dat er veel meer tijd is voor contacten met bedrijf en omgeving. Dat kan input opleveren en aanleiding zijn om specifieke data aan de systemen toe te voegen. Dat komt zowel de vergunning als de omgeving ten goede. En natuurlijk zal controle nodig zijn op de door AI gebruikte gegevens. Termijnoverschrijdingen zijn niet meer aan de orde, ook daar kan niemand op tegen zijn. Toekomstige wetsveranderingen zullen ook nooit meer zo’n impact hebben als nu de Omgevingswet. De nu gebezigde leuze “Eenvoudig beter” die aan de Omgevingswet kleeft, zou ik echter graag willen doorschuiven naar de komst van AI.
Nauwkeurigheid in de vergunningverlening
Dat ons vak gaat veranderen mag op basis van het vorenstaande duidelijk zijn. Daarover lijkt mij geen twijfel mogelijk. De vraag is alleen wanneer ons vak gaat veranderen. Ik heb geen idee of ik dat nog ga meemaken, maar ik ben heel blij dat ik als senior bij Bisschop + Partners mijn steentje mag bijdragen aan het begeleiden van onze jonge/beginnende vergunningverleners. En dat ik ze in die hoedanigheid onder meer kan wijzen op het grote belang van nauwkeurigheid in de vergunningverlening. Daaraan wil ik graag toevoegen: in relatie tot de komst van AI.
Laat AI maar komen. Als Bisschop + Partners zijn wij er – met de toekomstgerichte opleiding van onze adviseurs – klaar voor!