Tijdens het praktijkfestival in de Fokker Terminal Den Haag, opgezet door Ministerie van BZK en Aan de slag met de Omgevingswet, werden de opvallende initiatieven en lopende projecten en visies voor de omgevingswet van dit jaar getoond. De deelnemende groepen op de projectenmarkt zijn breed te verdelen in gemeenten, waterschappen, bewonersinitiatieven en provincies, en er is duidelijk een verschil te zien tussen de standpunten.
Verschillende standpunten van de deelnemers
Provincies
De provincies leggen de nadruk op de samenwerking met de gesprekspartners. Provincie Noord-Brabant was bijvoorbeeld aanwezig met het Rad van Participatie waarbij onderwerpen én standpunten vrij ingedeeld kunnen worden om deelnemers in korte tijd met de vele aspecten in de leefomgeving kennis laten maken.
Waterschappen
De focus van de waterschappen is gericht op het vergelijken van de oude en de nieuwe situatie. Bijvoorbeeld bij de Waterschap Brabantse Delta zijn ze in hun project bij bewoners langs gegaan waarbij in één keer gekeken werd naar zowel de regels als de eigendom situatie. Het is een gigantische klus met in totaal meer dan 45.000 gevallen, waarbij de persoonlijke benadering erg succesvol is gebleken.
Bewonersinitiatieven
De bewonersinitiatieven zijn gericht op de realisatie van zeer diverse projecten, variërend van een enkel pand tot een volledig omgevingsplan. Bijvoorbeeld de Vereniging Markdal Duurzaam en Vitaal, winnaar van de vorige editie, waarbij met alle partijen na uitgebreid overleg een omgevingsvisie is opgesteld voor de ontwikkeling van het stroomdal. Dit jaar ook weer present, maar een stap achteruit door onduidelijkheid over de regelgeving en de procedures die nu voor een herhaling van de eerdere overleggen zorgt.
Gemeenten
De focus van de verschillende gemeenten is divers maar in de hoofdlijnen gericht op de ontwikkeling van omgevingsplannen óf tools die daarbij helpen. Bijvoorbeeld heeft de winnaar van dit jaar als coalitie van 10 gemeenten In Hart van Holland gezamenlijk met andere partijen gekeken naar de verschillende thema’s, doelen in de regio, waarbij tevens ter lering een reisverslag is opgesteld.
Hoofdpodium
In de loop van de dag zijn tijdens het plenaire gedeelte onder begeleiding van Co Verdaas verschillende standpunten op het centrale podium aan bod gekomen. De organisatie heeft ook een praktisch voorbeeld over het effect van perspectief ingeroosterd met behulp van Illusionist George Parker. Hij maakte hierbij gebruik van het open podium om een illusie compleet anders te laten ervaren afhankelijk van welke kant het publiek naar het schouwspel keek.
Opvallend was de aanwezigheid van projecten waar de eerste problemen aan het licht zijn gekomen. Hoewel de gevallen verschillen is de rode draad bij deze projecten te kenmerken door een initiatief opgezet door de bewoners en vervolgens “geremd” wordt. Enerzijds is de oorzaak te herleiden naar een verkeerd verwachtingspatroon bij de start en de communicatie tussen de partijen, anderzijds door de vraag van verantwoordelijkheid en mogelijke belangenverstrengelingen.
Praktisch werken met de omgevingswet
Verantwoordelijkheid geven, en verantwoordelijkheid nemen lijkt de grootste kracht en meteen het grootste probleem te worden bij de toekomstige omgevingswet. Het perspectief van de verschillende groepen zijn hierbij bepalend. Vooral projecten vanuit het bevoegd gezag zijn succesvol in de realisatie, terwijl andere projecten/initiatieven vaker met problemen te maken krijgen. Wanneer een deelnemer niet of niet tijdig zijn taak aan tafel uitvoert stagneert een project snel. Hiermee is meteen het doel van het Praktijkfestival Omgevingswet bereikt: het leren praktisch werken met de omgevingswet. Of vanuit een ander perspectief: er moet nog hard gewerkt worden aan de gelijkwaardigheid tussen de gesprekspartners. De bewonersinitiatieven lijken vooralsnog aan het kortste eind te trekken. Of vanuit nog een ander perspectief: zijn de aanwezige projecten wel representatief voor de stand van zaken, aangezien alle (lichte) negatieve ervaringen bij één groep liggen, en de omgevingsdiensten niet gerepresenteerd zijn?
Daniël H.G.J. Harmsen is Junior Vergunningverlener Bisschop + Partners.