Leergang Omgevingswet bij Bisschop + Partners een succes

Laurens Zaal over vergunningverlening nieuwe stijl

Laurens Zaal is al jarenlang actief als kennisdrager én kennis overdrager op het gebied van milieurecht en leefomgeving. Laurens is docent en begeleider van junior medewerkers. Hij heeft samen met Avans+ een nieuwe hbo-opleiding opgezet voor de VTH’er onder de Omgevingswet: Omgevingskunde. Sinds 2021 is Laurens terug bij Bisschop + Partners als managing partner. Laurens is daar eindverantwoordelijk voor de projecten op het gebied van vergunningverlening en geeft samen met kwaliteitsmanager en senior omgevingsjurist Martin Bijlsma gestalte aan de leergang Omgevingswet voor onze medewerkers. ‘Dat ik in deze rol mijn kennis en ervaring mag overbrengen binnen onze club van jonge, bevlogen vaklieden, vind ik fantastisch. Wie leert, wil de wereld nog verbeteren. Wij hebben hoogopgeleide juristen en techneuten in huis, die heel vlot leren, ook van elkaar,’ verklaarde hij in een voorgaande blog.

Het verduurzamen van kennis doen wij in toekomend verleden tijd: nu al weten wat op je pad is gekomen. Dan gaat het om de inwerkingtreding van de nieuwe Omgevingswet – die andermaal is opgeschort tot 1 januari 2023. ‘Om logistieke redenen,’ benadrukt Laurens. ‘Inhoudelijk biedt de wet kansen voor een effectief – want zichtbaar – milieubeleid dicht bij huis. De invoering heeft wél de nodige voeten in de aarde. Of de Omgevingswet de grootste wetswijziging sinds 1848 is? Nou, ik was er niet bij destijds, maar we ervaren dat de invoering van de Omgevingswet een enorme operatie is.’

Voorhoede

De cursisten, dat zijn de medewerkers van Bisschop + Partners die al goed met de nieuwe Omgevingswet uit de voeten kunnen. Getuige de wijze waarop onze medewerkers de casuïstiek uitwerken, is de materie goed geland. We zijn nog niet klaar, maar voorzichtig noemen we de leergang nu al een succes. Het jaartal 1848 slaat uiteraard op Thorbecke’s grondwetsherziening die de koning onschendbaar en de volksvertegenwoordiging oppermachtig maakte. Een destijds nog kleine elite, maar wel een voorhoede!

Of onze Bisschoppers straks een kenniselite vormen? Dat is niet de bedoeling. Zij nemen als voorhoede hun kennis mee naar onze opdrachtgevers. Bisschop + Partners geeft uitvoering aan de milieuwetgeving en wij anticiperen op de komst van de Omgevingswet. Wat gebeurt er met de voorschriften in een vergunning? Heeft het nog zin om op energie en op PGS 15 te actualiseren? Naast deze – wat wij noemen ‘vergunningtechnische beoordeling’, verandert ook de wijze van begeleiden van initiatieven, waarbij nadruk ligt op regionaal maatwerk, besproken aan omgevingstafels. Dat vergt een andere benadering door vergunningverleners, toezichthouders en handhavers (VTH’ers).

Op dat vlak biedt Bisschop + Partners al trainingen aan via de door ons geïnitieerde Handhavingsacademie Nederland die onze medewerkers desgewenst ook kunnen volgen.

Juridisch idioom

Corona heeft ons er intussen niet van weerhouden om onze kennis stevig bij te spijkeren. De leergang die Martin en ik geven, bestaat grotendeels uit praktijkopdrachten: het spek dat de droge materie verteerbaar maakt, zeg maar. Je merkt goed dat onze cursisten worstelen met de materie. Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) leest makkelijk, net als de andere onderliggende besluiten en de Omgevingswet zelf. Het Invoeringsbesluit is echter weer vol van lastige juridische zinnen en uitzonderingen. Wij Bisschoppers zijn techneuten en dan is het juridisch idioom best pittig. Door die praktijkopdrachten blijven we op de inhoud. Van enkele vergunningen die wij nu onder de Wabo verlenen, geven we aan de opdrachtgever ook een exemplaar als ware de Omgevingswet in werking. Een win-win voor onze opdrachtgevers en onze medewerkers. We koersen in de voorhoede en daar ontlenen wij zelfvertrouwen aan.

Overgangsrecht

Het doel is natuurlijk dat zij met hun adviesvaardigheden bij de nieuwe tijd blijven en daar onze opdrachtgevers nu al hun voordeel mee laten doen. VTH’ers moeten gaan denken in milieubelastende activiteiten (mba’s) in plaats van ‘inrichtingen’, dus we hebben voor een aantal inrichtingen de mba’s geïdentificeerd. We zijn nu aan het werk met het overgangsrecht. We zoeken uit welke vergunningvoorschriften overgaan, en we zoeken naar de betekenis van de regels uit de ‘bruidsschat’. Gek genoeg is de situatie voor complexe mba’s veel minder complex dan voor niet-complexe mba’s. Ons motto is: ‘Als je het overgangsrecht begrijpt, dan begrijp je de rest ook’.

Modules van de leergang

Dat brengt me op de modules waaruit de leergang is opgebouwd. Ik som de kennis op die wij ons eigen hebben gemaakt.

• We hebben het fundament gelegd met bouwstenen zoals het Bal en de bruidsschat: hoe zoek je daar in op wat voor jouw casus van toepassing is.
• We zijn bekend met het nieuwe omgevingsstelsel: wat zijn de doelstellingen en de reikwijdte en hoe verhouden de wet en de diverse maatregelen en regelingen zich tot elkaar.
• We hebben de opzet en inhoud van de Omgevingswet getoetst, weten het begrip milieubelastende activiteit te duiden en we begrijpen de onderlinge samenhang van de mba’s
• We begrijpen welke rol en functie de omgevingsdiensten in het nieuwe stelsel vervullen en waar ze nu druk mee zijn:
  • het omzetten van bestanden van inrichting naar mba’s;
  • het inrichten van het Vergunningenbesluit inrichtingen (VBI);
  • leges;
  • mandatering;
  • werkafspraken met ketenpartners
• We zijn goed in staat om casusgewijs vergunningen op te stellen die aan de nieuwe wet- en regelgeving voldoen.
• We gaan effectief om met het overgangsrecht en kunnen dit toepassen op bestaande milieuvergunningen.
• Op hoofdlijnen kunnen we uitleggen hoe het thema Externe veiligheid is geborgd in het nieuwe omgevingsstelsel.

Bekwaamheid toetsen

Later in 2022 sluiten we de leergang af met een serie presentaties. Elk van de cursisten levert een proeve van bekwaamheid af door de casus die hij of zij onderhanden heeft gehad voor het voetlicht te plaatsen.

Op het moment dat ik dit schrijf, weet ik nog niet precies hoe tevreden ik over de leergang als geheel mag zijn ofwel: hoe de kennis is geland en wat ons nog te doen staat. Wat mij echt positief stemt, zijn het enthousiasme en de interactie van – en tussen alle betrokkenen. De Griekse wijsgeer Socrates – die over de markt liep om kennis te vergaren – stelde al: ‘Domme vragen bestaan niet.’ Welnu: ik heb enorm veel slimme vragen gehoord.

Het Bal ligt nu bij de wetgever.

Martin Bijlsma (l) en Laurens Zaal zijn zowel de initiatoren van de leergang als de betrokken docenten. Bij het lesprogramma zetten zij in op een mix van weerbarstige theorie en smaakmakende praktijk: de cursisten moeten zelfstandig door het proces van correcte toepassing heen. Ieder leert immers anders. Ieder heeft ook zijn eigen talenten, ervaringen en struikelblokken. Naast de algemene kennis die wordt gedebiteerd, is er dus de nodige ruimte voor persoonsgerichte educatie en 1 op 1 begeleiding.

De kennis landt goed, dat kunnen zij zien aan hoe de praktijkopdrachten worden aangepakt. Het enthousiasme en de leergierigheid van de cursisten zijn groot. Dat is geweldig om te zien!

Ervaring van de cursisten

Hans Bulthuis: ‘De leergang brengt mij overzicht en verdiept mijn inzicht in de nieuwe Omgevingswet. Zij brengt ook in beeld dat de materie complex blijft hoewel de wet zélf de zaken eenvoudiger moet maken. De aanpak is lekker concreet, met veel praktijkopdrachten waarin we het nieuwe stelsel kunnen toepassen en waaraan onze kennis kunnen toetsen.’

Chevelle Portier: ‘De nieuwe Omgevingswet is minder simpel dan hij lijkt. Samen met de docenten en de medecursisten komen we daar goed uit – met name door te stoeien met de nodige praktijkopdrachten.’

Fré Hipgrave Ederveen: ‘Martin en Laurens pakken de zaak structureel aan. Met name de praktijkopdrachten leren ons goed hoe we aansluiting krijgen op de nieuwe wetgeving. De materie zit inmiddels aardig in de vingers.’

Nikita Mangoentaroeno: ‘De nieuwe Omgevingswet moet zaken eenvoudiger maken maar blijft ingewikkeld. De leergang geeft een goed beeld van wat er gaat veranderen.’

Ivo Vermeulen: ‘De leergang is dynamisch, interactief en leerzaam. Het nieuwe stelsel van vergunningplicht begint mij goed te dagen.’